رزوه NPT و BSP چیست؟ صفر تا صد آشنایی با رزوه

رزوه‌ها یا دنده‌ها بخش مهمی از اتصالات صنعتی و لوله‌کشی هستند که امکان اتصال محکم و ایمن بین قطعات مختلف را فراهم می‌کنند. در میان انواع رزوه‌ها، رزوه NPT و BSP به دلیل کاربرد گسترده در صنایع مختلف، از جمله لوله‌کشی، هیدرولیک، پنوماتیک، و انتقال سیالات، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در این مقاله، به بررسی دقیق رزوه‌های NPT، BSPP، و BSPT، تفاوت‌های آن‌ها، و کاربردشان در اتصالات گالوانیزه و شیر گازی می‌پردازیم. اگر به دنبال اطلاعات جامع و کاربردی در این زمینه هستید، با ما همراه باشید.

رزوه چیست؟

رزوه به شیارهای مارپیچی گفته می‌شود که روی سطح داخلی یا خارجی قطعات، مانند پیچ و مهره، لوله، یا اتصالات ایجاد می‌شود. این شیارها امکان اتصال مکانیکی محکم و قابل اعتماد را فراهم می‌کنند. رزوه‌ها در دو نوع کلی متریک و اینچی تولید می‌شوند و بسته به استاندارد مورد استفاده، ویژگی‌های متفاوتی دارند. دو استاندارد پرکاربرد در این حوزه، رزوه NPT و BSP هستند که در ادامه به تفصیل توضیح داده می‌شوند.

رزوه NPT چیست؟

رزوه NPT (مخفف National Pipe Thread) یک استاندارد آمریکایی است که به طور گسترده در صنایع لوله‌کشی و انتقال سیالات استفاده می‌شود. این رزوه‌ها به دلیل طراحی خاص خود، برای ایجاد اتصالات بدون نشتی در سیستم‌های تحت فشار، مانند خطوط انتقال گاز و مایعات، بسیار مناسب هستند.

ویژگی‌های رزوه NPT

• زاویه دنده: زاویه شیارهای NPT از ریشه تا تاج ۶۰ درجه است.

• شکل رزوه: رزوه‌های NPT مخروطی (Tapered) هستند، به این معنی که قطر آن‌ها در طول رزوه کاهش می‌یابد. این ویژگی باعث ایجاد مهر و موم محکم‌تر در اتصالات می‌شود.

• استاندارد: NPT بر اساس استاندارد ASME B1.20.1 طراحی شده است.

• کاربرد: این رزوه‌ها در سیستم‌های هیدرولیک، پنوماتیک، و خطوط انتقال سیالات و گازها استفاده می‌شوند.

مزایا و معایب NPT

• مزایا: ایجاد مهر و موم قوی بدون نیاز به واشر در بسیاری از موارد، مناسب برای فشارهای بالا.

• معایب: به دلیل مخروطی بودن، ممکن است در برخی کاربردها نیاز به مواد آب‌بندی اضافی مانند نوار تفلون داشته باشد.

رزوه BSP چیست؟

رزوه BSP (مخفف British Standard Pipe) یک استاندارد بریتانیایی است که در اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر برای اتصالات لوله‌کشی استفاده می‌شود. رزوه‌های BSP به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: BSPP (موازی) و BSPT (مخروطی).

رزوه BSPP (British Standard Pipe Parallel)

• ویژگی‌ها: رزوه‌های BSPP موازی هستند، یعنی قطر رزوه در طول آن ثابت باقی می‌ماند. این رزوه‌ها معمولاً به همراه واشر یا اورینگ برای آب‌بندی استفاده می‌شوند.

• زاویه دنده: زاویه شیارها ۵۵ درجه است، که با NPT تفاوت دارد.

• کاربرد: BSPP بیشتر در اتصالاتی استفاده می‌شود که نیاز به مهر و موم با واشر دارند، مانند اتصالات هیدرولیک و پنوماتیک.

رزوه BSPT (British Standard Pipe Tapered)

• ویژگی‌ها: مشابه NPT، رزوه‌های BSPT نیز مخروطی هستند و برای ایجاد مهر و موم بدون نشتی طراحی شده‌اند. زاویه شیارها ۵۵ درجه است.

• تفاوت با NPT: زاویه دنده (۵۵ درجه در مقابل ۶۰ درجه NPT) و گام رزوه (فاصله بین شیارها) متفاوت است.

• کاربرد: BSPT در سیستم‌های لوله‌کشی که نیاز به اتصال محکم و بدون نشتی دارند، مانند خطوط گاز و آب، استفاده می‌شود.

تفاوت‌های اصلی NPT و BSP

این تفاوت‌ها باعث می‌شود که رزوه‌های NPT و BSP با یکدیگر سازگار نباشند، مگر اینکه از آداپتورهای خاص استفاده شود.

کاربرد رزوه NPT و BSP در اتصالات گالوانیزه

اتصالات گالوانیزه به دلیل مقاومت بالا در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی، در صنایع مختلف، از جمله لوله‌کشی آب، گاز، و سیستم‌های گرمایشی، بسیار پرکاربرد هستند. این اتصالات معمولاً با پوشش روی (گالوانیزه) تولید می‌شوند تا در محیط‌های مرطوب و خورنده دوام بیشتری داشته باشند.

نقش رزوه NPT در اتصالات گالوانیزه

رزوه‌های NPT به دلیل طراحی مخروطی خود، در اتصالات گالوانیزه برای ایجاد اتصالات بدون نشتی بسیار مناسب هستند. این رزوه‌ها در اتصالات گالوانیزه‌ای مانند زانویی، سه‌راهی، و بوشن‌ها استفاده می‌شوند. به دلیل زاویه ۶۰ درجه و شکل مخروطی، NPT اتصال محکمی ایجاد می‌کند که در خطوط انتقال گاز و مایعات تحت فشار کاربرد دارد. برای آب‌بندی بهتر، معمولاً از نوار تفلون یا مواد آب‌بندی دیگر استفاده می‌شود.

نقش رزوه BSP در اتصالات گالوانیزه

رزوه‌های BSP، به‌ویژه BSPT، نیز در اتصالات گالوانیزه استفاده می‌شوند. BSPT به دلیل شباهت به NPT، در کاربردهایی که نیاز به مهر و موم قوی دارند، مانند خطوط گاز، بسیار رایج است. BSPP نیز در اتصالاتی که نیاز به واشر دارند، مانند اتصالات هیدرولیک، به کار می‌رود. اتصالات گالوانیزه با رزوه BSP در بسیاری از برندهای معتبر، مانند توپی برزیل (TUPY)، تولید می‌شوند.

کاربرد رزوه NPT و BSP در شیر گازی

شیر گازی یکی از اجزای کلیدی در سیستم‌های لوله‌کشی گاز است که برای کنترل جریان گاز استفاده می‌شود. این شیرها معمولاً از جنس برنج یا فولاد با پوشش گالوانیزه تولید می‌شوند و رزوه‌های NPT و BSP در آن‌ها نقش مهمی دارند.

شیر گازی با رزوه NPT

شیرهای گازی با رزوه NPT به دلیل مهر و موم قوی و بدون نیاز به واشر، در سیستم‌های گازرسانی که ایمنی اولویت دارد، بسیار پرکاربرد هستند. طراحی مخروطی NPT باعث می‌شود که با پیچاندن شیر در اتصال، مهر و موم محکمی ایجاد شود. این ویژگی در جلوگیری از نشت گاز بسیار حیاتی است.

شیر گازی با رزوه BSP

شیرهای گازی با رزوه BSPT نیز به دلیل ویژگی‌های مشابه NPT، در سیستم‌های گازرسانی استفاده می‌شوند. رزوه‌های BSPP در شیرهای گازی که نیاز به واشر دارند، کاربرد دارند. این شیرها در اروپا و مناطق تحت استاندارد بریتانیایی رایج‌تر هستند.

نکات مهم در انتخاب رزوه مناسب

1. استاندارد منطقه‌ای: در آمریکا و کانادا، NPT رایج‌تر است، در حالی که BSP در اروپا و آسیا بیشتر استفاده می‌شود.

2. نوع کاربرد: برای کاربردهای تحت فشار بالا، NPT و BSPT مناسب‌تر هستند. برای اتصالاتی که نیاز به واشر دارند، BSPP انتخاب بهتری است.

3. سازگاری: رزوه‌های NPT و BSP با یکدیگر سازگار نیستند، بنابراین باید از آداپتورهای مناسب استفاده کرد.

4. مواد آب‌بندی: در NPT و BSPT، استفاده از نوار تفلون یا خمیر رزوه توصیه می‌شود. در BSPP، واشر یا اورینگ ضروری است.

نتیجه‌گیری

رزوه NPT و BSP دو استاندارد کلیدی در دنیای لوله‌کشی و اتصالات صنعتی هستند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. رزوه‌های NPT با زاویه ۶۰ درجه و طراحی مخروطی، برای اتصالات بدون نشتی در سیستم‌های تحت فشار مناسب‌اند. رزوه‌های BSP، شامل BSPP (موازی) و BSPT (مخروطی)، در اروپا و بسیاری از صنایع دیگر کاربرد دارند. در اتصالات گالوانیزه و شیر گازی، این رزوه‌ها نقش حیاتی در ایجاد اتصالات ایمن و مقاوم در برابر خوردگی ایفا می‌کنند. انتخاب رزوه مناسب به نوع کاربرد، استاندارد منطقه‌ای، و نیاز به آب‌بندی بستگی دارد. با درک تفاوت‌ها و کاربردهای این رزوه‌ها، می‌توانید بهترین انتخاب را برای پروژه‌های صنعتی و لوله‌کشی خود داشته باشید.