انواع شیرهای صنعتی و کاربردهای آن‌ها

شیرهای صنعتی ابزارهای کلیدی در سیستم‌های لوله‌کشی و صنایع مختلف هستند که برای کنترل، تنظیم و هدایت جریان سیالات (مایعات، گازها و گاهی مواد جامد) استفاده می‌شوند. این شیرها در انواع مختلفی طراحی و تولید می‌شوند و هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در این مقاله، به بررسی انواع شیرهای صنعتی، کاربردها و سایزهای موجود آن‌ها می‌پردازیم.

۱. شیر گازی

شیر گازی برای کنترل جریان گازها در سیستم‌های لوله‌کشی طراحی شده است. این شیرها معمولاً از موادی مانند برنج یا استیل ساخته می‌شوند و به دلیل حساسیت بالای گاز، دارای مکانیزم‌های آب‌بندی قوی و اغلب دستگیره قفل‌شونده هستند. ساختار آن‌ها می‌تواند شامل مکانیزم توپی یا سوزنی باشد که با چرخش دستگیره، جریان را قطع یا وصل می‌کند.

• کاربرد: در خطوط انتقال گاز شهری، سیستم‌های گرمایشی مانند بخاری‌ها و تجهیزات صنعتی که با گاز کار می‌کنند، مانند کوره‌ها، استفاده می‌شود. این شیرها برای قطع و وصل سریع جریان گاز ایده‌آل هستند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۲ اینچ برای مصارف خانگی و تا ۱۲ اینچ برای مصارف صنعتی.

برای آموزش نصب و راه اندازی شیر گازی به مقاله راهنمای نصب شیر گازی و آبی در منزل مراجعه کنید .

۲. شیر غیر گازی (شیر آبی)

شیر غیر گازی یا شیر آبی برای مدیریت جریان مایعات، به‌ویژه آب، طراحی شده است. این شیرها از موادی مانند چدن، استیل ضدزنگ یا پلاستیک ساخته می‌شوند و در انواع مختلفی مانند توپی، کشویی یا سوزنی موجودند. طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که در برابر فشار و خوردگی مقاوم باشند.

• کاربرد: در سیستم‌های آبرسانی منازل، آبیاری کشاورزی و صنایع مختلف برای انتقال آب یا سایر مایعات غیرخورنده استفاده می‌شوند. این شیرها در سیستم‌های لوله‌کشی عمومی کاربرد گسترده‌ای دارند.

• سایزها: از ۱/۴ اینچ تا ۴ اینچ برای مصارف خانگی و تا ۲۴ اینچ برای مصارف صنعتی.

۳. شیر یک‌طرفه فنری (شیر خودکار)

شیر یک‌طرفه فنری یا شیر خودکار به گونه‌ای طراحی شده که سیال تنها در یک جهت جریان یابد و از بازگشت آن جلوگیری کند. این شیرها دارای یک فنر داخلی هستند که با تغییر فشار سیال، دریچه را سریعاً باز یا بسته می‌کند. این مکانیزم از آسیب به تجهیزات در اثر جریان معکوس جلوگیری می‌کند.

• کاربرد: در سیستم‌های پمپاژ آب، کمپرسورها و خطوط خنک‌کننده برای محافظت از پمپ‌ها و جلوگیری از برگشت سیال استفاده می‌شود. این شیرها در سیستم‌های صنعتی حساس بسیار کاربردی هستند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۱۲ اینچ.

۴. شیر صافی (صافی کج)

شیر صافی یا صافی کج برای حذف ذرات جامد از سیالات در سیستم‌های لوله‌کشی به کار می‌رود. این شیرها دارای یک توری یا صافی داخلی هستند که ذرات بزرگ‌تر از اندازه مش را به دام می‌اندازد. طراحی کج آن امکان دسترسی و تمیز کردن آسان صافی را فراهم می‌کند.

• کاربرد: در صنایع شیمیایی، پتروشیمی و سیستم‌های آبرسانی برای محافظت از تجهیزات حساس مانند پمپ‌ها و شیرها در برابر ذرات معلق استفاده می‌شود. این شیرها به حفظ کیفیت سیال کمک می‌کنند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۲۴ اینچ.

۵. شیر یک‌طرفه دریچه‌ای

شیر یک‌طرفه دریچه‌ای نوعی شیر است که با استفاده از یک دریچه متحرک، جریان را در یک جهت هدایت می‌کند و از بازگشت آن جلوگیری می‌کند. این دریچه با فشار سیال به‌صورت خودکار باز و بسته می‌شود. این شیرها معمولاً در سیستم‌هایی با جریان بالا استفاده می‌شوند.

• کاربرد: در سیستم‌های فاضلاب، خطوط انتقال نفت و پمپ‌های آب برای جلوگیری از برگشت سیال استفاده می‌شود. این شیرها در سیستم‌های بزرگ صنعتی کاربرد دارند.

• سایزها: از ۱ اینچ تا ۴۸ اینچ.

۶. شیر سوپاپی

شیر سوپاپی همانند شیر یک طرفه خودکار عمل می‌کند و جریان برگشت سیال را کنترل میکند و از برگشت سایل جلوگیری می‌کند. این شیر ها با وجود توری در ابتدای آن مناسب برای ورودی پمپ های کفکش می باشد و از ورود ذرات ریز و درشت شن جلوگیری میکند .

• کاربرد: در ورودی پمپ های کف کش و چاه های آب، سیستم‌های حرارتی ساختمانی و خطوط لوله‌کشی صنعتی برای کنترل جریان سیالات پرفشار استفاده می‌شود. این شیرها در صنایع سنگین مانند پتروشیمی کاربرد دارند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۲۴ اینچ.

۷. شیر فلکه کشویی

شیر فلکه کشویی برنجی برای قطع و وصل کامل جریان سیال طراحی شده است. این شیرها دارای یک دیسک کشویی هستند که با حرکت عمودی، مسیر جریان را باز یا بسته می‌کند. به دلیل طراحی خاص، افت فشار کمی در سیستم ایجاد می‌کنند.

• کاربرد: در خطوط انتقال آب، گاز و نفت برای ایزوله کردن بخش‌هایی از سیستم یا قطع کامل جریان استفاده می‌شود. این شیرها در سیستم‌های بزرگ صنعتی بسیار رایج هستند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۴۸ اینچ.

۸. شیر فلکه سوزنی

شیر فلکه سوزنی برنجی برای تنظیم بسیار دقیق جریان سیال طراحی شده است. این شیرها دارای یک سوزن مخروطی هستند که با چرخش دستگیره، میزان جریان را به‌صورت تدریجی و دقیق کنترل می‌کند. این طراحی امکان کنترل دقیق دبی را فراهم می‌کند.

• کاربرد: در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و سیستم‌های ابزار دقیق برای تنظیم جریان سیالات حساس استفاده می‌شود. این شیرها برای کاربردهای دقیق بسیار مناسب هستند.

• سایزها: از ۱/۴ اینچ تا ۲ اینچ.

۹. شیر فشار شکن

شیر فشار شکن برای کاهش و تنظیم فشار سیال در سیستم‌های لوله‌کشی استفاده می‌شود. این شیرها به‌صورت خودکار فشار خروجی را در محدوده مشخص نگه می‌دارند و از تجهیزات پایین‌دستی در برابر فشار بیش از حد محافظت می‌کنند. مکانیزم آن‌ها معمولاً شامل یک فنر و دیافراگم است.

• کاربرد: در سیستم‌های آبرسانی شهری، گرمایش مرکزی و صنایع برای تنظیم فشار و جلوگیری از آسیب به لوله‌ها و تجهیزات استفاده می‌شود.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۱۲ اینچ.

۱۰. شیر آتش‌نشانی

شیر آتش‌نشانی برای تأمین آب در سیستم‌های اطفاء حریق طراحی شده است. این شیرها معمولاً از چدن یا فولاد ساخته می‌شوند و به شلنگ‌های آتش‌نشانی متصل می‌شوند تا جریان آب پرفشار را فراهم کنند. طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که به سرعت قابل استفاده باشند.

• کاربرد: در سیستم‌های اطفاء حریق ساختمان‌ها، کارخانه‌ها و فضاهای عمومی برای تأمین آب جهت خاموش کردن آتش استفاده می‌شود.

• سایزها: معمولاً از ۲.۵ اینچ تا ۴ اینچ.

۱۱. شیر پیسوار

شیر پیسوار یک شیر کوچک و کاربردی است که برای اتصال شلنگ‌ها و لوله‌های انعطاف‌پذیر به سیستم‌های اصلی استفاده می‌شود. این شیرها معمولاً از برنج ساخته شده و نصب آسانی دارند. طراحی ساده آن‌ها برای کاربردهای محدود مناسب است.

• کاربرد: در اتصال شلنگ‌ها به سیستم‌های آبرسانی، مانند ماشین لباسشویی یا تجهیزات صنعتی کوچک، استفاده می‌شود. این شیرها در سیستم‌های خانگی و صنعتی سبک کاربرد دارند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۳/۴ اینچ.

۱۲. شیر ماشین لباسشویی

شیر ماشین لباسشویی برای کنترل جریان آب سرد و گرم به ماشین‌های لباسشویی طراحی شده است. این شیرها معمولاً دو خروجی دارند و می‌توانند به‌صورت دستی یا خودکار عمل کنند. جنس آن‌ها اغلب از برنج یا پلاستیک مقاوم است.

• کاربرد: در منازل برای تأمین آب مورد نیاز ماشین‌های لباسشویی و گاهی سایر تجهیزات خانگی استفاده می‌شود. این شیرها برای کاربردهای خانگی بسیار رایج هستند.

• سایزها: معمولاً ۱/۲ اینچ.

۱۳. شیر کلکتوری

شیر کلکتوری در سیستم‌های لوله‌کشی کلکتوری برای مدیریت جریان به شاخه‌های مختلف استفاده می‌شود. این شیرها امکان قطع و وصل مستقل هر شاخه را فراهم می‌کنند و برای سیستم‌های مدرن مناسب هستند.

• کاربرد: در سیستم‌های گرمایش از کف و آبرسانی کلکتوری برای تنظیم جریان به بخش‌های مختلف استفاده می‌شود. این شیرها به بهینه‌سازی مصرف انرژی کمک می‌کنند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۱ اینچ.

۱۴. شیر کوپلی

شیر کوپلی برای اتصال سریع و مطمئن لوله‌های کوپلی به سیستم‌های لوله‌کشی طراحی شده است. این شیرها با استفاده از اتصالات کوپلی نصب می‌شوند که نیازی به جوشکاری یا ابزار پیچیده ندارد. جنس آن‌ها معمولاً از برنج یا پلاستیک مقاوم است.

• کاربرد: در سیستم‌های آبرسانی و گرمایشی مدرن برای اتصال سریع لوله‌ها و کاهش زمان نصب استفاده می‌شود. این شیرها در پروژه‌های ساختمانی مدرن بسیار کاربردی هستند.

• سایزها: از ۱/۲ اینچ تا ۱ اینچ.

نتیجه‌گیری

شیرهای صنعتی نقش حیاتی در عملکرد ایمن و کارآمد سیستم‌های لوله‌کشی و تجهیزات صنعتی دارند. هر نوع شیر با توجه به ویژگی‌های خاص خود، برای کاربردهای مشخصی طراحی شده است. انتخاب درست شیر مناسب، با در نظر گرفتن نوع سیال، فشار، دما و سایز مورد نیاز، به بهبود عملکرد و طول عمر سیستم‌ها کمک می‌کند.